در ایران، حمل و نگهداری مواد مخدر به شدت مجازات‌پذیر است و با توجه به نوع و میزان مواد، مجازات‌های مختلفی تعیین می‌شود.

برای مثال، برای حمل و نگهداری مواد مخدر مانند هشیش، شیشه، کوکائین، ماری‌جوانا و …، مجازات شدیدی در نظر گرفته می‌شود. طبق قوانین جاری در ایران، مجازات حاملین و نگهدارندگان اینگونه مواد مخدر می‌تواند شامل حبس از ۶ ماه تا ۱۵ سال و حتی اعدام باشد. همچنین، برای توزیع و ترافیک مواد مخدر، مجازات اعدام تعیین شده است.

به علاوه، در ایران، با توجه به نوع مواد مخدر، مجازات‌های متفاوتی برای مصرف کنندگان نیز وجود دارد. برای مثال، مصرف مواد مخدری مانند ماری‌جوانا مجازاتی شامل شلاق، حبس از ۶ ماه تا ۲ سال و جریمه مالی است.

به طور کلی، مجازات‌های حمل و نگهداری مواد مخدر در ایران بسیار سخت و شدید هستند و به دلیل اینکه مواد مخدر به عنوان یکی از مشکلات جدی اجتماعی در ایران شناخته می‌شوند، قوانین سفت و سختی برای جلوگیری از تولید، ترافیک و مصرف آن‌ها تدوین شده‌اند.

برای مطالعه مقاله مجازات فحاشی در فضای مجازی چیست؟ کلیک کنید.

مجازات مشارکت در حمل مواد مخدر

در ایران، مشارکت در حمل و نقل مواد مخدر نیز با مجازات شدیدی همراه است. به عنوان مثال، اگر شخصی در حمل مواد مخدر به هر نحوی همراهی کند، مجازات حبس از ۳ تا ۱۰ سال و جریمه مالی تا سه برابر ارزش مواد مخدر قاچاق شده تعیین می‌شود.

اگر شخصی در ترافیک و ترویج مواد مخدر شرکت کند، مجازات او شامل حبس از ۶ ماه تا ۳ سال و جریمه مالی تا سه برابر ارزش مواد مخدر است. همچنین، اگر شخصی به عنوان مدیر، مالک یا دستیار در مکانی که مواد مخدر قاچاق می‌شود شناخته شود، مجازات او شامل حبس از ۶ ماه تا ۳ سال و جریمه مالی تا سه برابر ارزش مواد مخدر است.

لازم به ذکر است که مجازات‌های حمل و نقل مواد مخدر در ایران بسته به شرایط مختلف، ممکن است تغییر کند. همچنین، در صورت تکرار جرم، مجازات شخص متخلف نیز سخت‌تر خواهد شد.

حمل چه مقدار مواد مخدر در ایران حکم اعدام دارد؟

در ایران، حمل و نگهداری مواد مخدر به میزان بیشتر از ۳ کیلوگرم برای مواد مخدر سنگین مانند هروئین، کوکائین، افیون و …، مجازات اعدام را به همراه دارد. اما برای مواد مخدر سبکتر مانند ماری‌جوانا، این مقدار به ۳۰ کیلوگرم می‌رسد.

لازم به ذکر است که این مقدارها برای حمل و نگهداری مواد مخدر مذکور در مکان‌های عمومی و یا با هدف توزیع، ترافیک و فروش مواد مخدر محاسبه می‌شود. به همین دلیل، در صورت حمل و نگهداری مواد مخدر در محل زندگی شخص و برای مصرف شخصی، مجازات‌های شدیدتری مثل اعدام تعیین نمی‌شود ولی برای مصرف شخصی نیز مجازات‌هایی مانند حبس و جریمه مالی تعیین می‌شود.

مجازات حمل مواد مخدر صنعتی سنگین تر است یا سنتی؟

در ایران، برای حمل و نگهداری هر دو نوع مواد مخدر صنعتی و سنتی، مجازات شدیدی تعیین شده است. با این حال، برای مواد مخدر صنعتی سنگین‌تر مانند هروئین، کوکائین، افیون و …، مجازات‌های سخت‌تری نسبت به مواد مخدر سنتی مانند هشیش و … در نظر گرفته شده است.

برای مثال، در صورت حمل و نگهداری بیش از ۳ کیلوگرم از مواد مخدر سنگین مانند هروئین، کوکائین و افیون، مجازات اعدام تعیین می‌شود، در حالی که حمل و نگهداری بیش از ۳۰ کیلوگرم از مواد مخدر سنتی مانند هشیش و …، مجازات حبس از ۶ ماه تا ۱۵ سال و جریمه مالی تا سه برابر ارزش مواد مخدر قاچاق شده است.

لازم به ذکر است که مجازات‌های حمل و نگهداری مواد مخدر در ایران بسته به شرایط مختلف، ممکن است تغییر کند و برای توزیع و ترافیک مواد مخدر، مجازات اعدام تعیین شده است. همچنین، در صورت تکرار جرم، مجازات شخص متخلف نیز سخت‌تر خواهد شد.

برای مطالعه مقاله در قرارداد کاری به چه نکاتی توجه کنیم؟ کلیک کنید.

ارکان جرم نگهداری مواد مخدر

ارکان جرم نگهداری مواد مخدر شامل حمل، نگهداری، خرید و فروش، وارد و صادر کردن، ساخت، تولید، توزیع، مخفی کردن و در معرض فروش قرار دادن می‌شود. در قانون مبارزه با مواد مخدر، مجازات‌های مختلفی برای این جرم در نظر گرفته شده است.

به عنوان مثال، در خصوص ماده مخدر شیشه، جرم نگهداری از پنج سانتی‌گرم تا یک گرم، جریمه‌ای از دو میلیون تا شش میلیون ریال و سی تا هفتاد ضربه شلاق و دو تا پنج سال حبس را به دنبال دارد. در صورت نگهداری بیش از یک گرم تا چهار گرم، جریمه‌ای از هشت میلیون تا بیست میلیون ریال و سی تا هفتاد ضربه شلاق و دو تا پنج سال حبس تعیین می‌شود.

همچنین، جرم نگهداری و ساخت مواد مخدر بیش از چهار گرم تا پانزده گرم، جریمه‌ای از بیست میلیون تا چهل میلیون ریال و پنج تا هشت سال حبس و سی تا هفتاد و چهار ضربه شلاق را به دنبال دارد. همچنین، نگهداری و مالکیت مواد مخدر بیش از پانزده گرم تا سی گرم، جریمه‌ای از چهل میلیون تا شصت میلیون ریال و ده تا پانزده سال حبس و سی تا هفتاد و چهار ضربه شلاق را به دنبال دارد.

در صورت حمل و نگهداری مواد مخدر بیش از سی گرم، مجازات اعدام و مصادره اموال ناشی از همان جرم تعیین می‌شود.

در مورد ماده مخدر تریاک، مجازات حمل مواد مخدر از یک تا پنجاه گرم، شامل جریمه‌ای تا سه میلیون ریال و تا پنجاه ضربه شلاق است. برای حمل بیش از پنجاه گرم تا پانصد گرم، جریمه‌ای از پنج میلیون تا پانزده میلیون ریال و ده تا هفتاد و چهار ضربه شلاق تعیین می‌شود. همچنین، حمل بیش از پانصد گرم تا پنج کیلوگرم، جریمه‌ای از پانزده میلیون تا شصت میلیون ریال و چهل تا هفتاد و چهار ضربه شلاق و دو تا پنج سال حبسرا به دنبال دارد.

باید توجه داشت که جرایم مواد مخدر به شدت جدی هستند و مجازات‌های سنگینی را به دنبال دارند. بهترین راه برای جلوگیری از این جرایم، پیشگیری از استفاده از مواد مخدر و اطلاعات کافی درباره خطرات آن‌ها است. همچنین، باید به تمامی قوانین و مقررات مربوط به مواد مخدر پایبند باشید و از هرگونه فعالیت غیرقانونی در این زمینه خودداری کنید.

مجازات حمل مواد مخدر با ماشین

حمل مواد مخدر با ماشین در ایران به عنوان یک اقدام متخلفانه و غیرقانونی محسوب می‌شود و شخصی که در این حمل و نقل مواد مخدر شرکت دارد، بر اساس قوانین جاری در کشور، به مجازات‌هایی که در قانون مجازات اسلامی تعیین شده است، محکوم خواهد شد.

بسته به نوع و میزان مواد مخدر حمل شده، مجازات‌های متفاوتی برای شخص متخلف تعیین می‌شود. به عنوان مثال، برای حمل و نقل تریاک با ماشین در ایران، قاضی می‌تواند حکم به مجازات‌هایی که در زیر ذکر شده است، دهد:

• تا ۵۰ گرم تریاک: تا ۳ میلیون ریال جریمه نقدی و تا ۵۰ ضربه شلاق.
• بیش از ۵۰ گرم تا ۵۰۰ گرم تریاک: ۵ تا ۱۵ میلیون ریال جریمه نقدی و ۱۰ تا ۷۴ ضربه شلاق.
• بیش از ۵۰۰ گرم تا ۵ کیلوگرم تریاک: ۱۵ تا ۶۰ میلیون ریال جریمه نقدی و ۴۰ تا ۷۴ ضربه شلاق و ۲ تا ۵ سال حبس.
• بیش از ۵ کیلو تا ۲۰ کیلو تریاک: ۶۰ تا ۲۰۰ میلیون ریال جریمه نقدی و ۵۰ تا ۷۴ ضربه شلاق و ۵ تا ۱۰ سال حبس.
• بیش از ۲۰ کیلو تریاک: بیشتر از ۲۰۰ میلیون ریال جریمه نقدی و ۷۴ تا ۱۰۰ ضربه شلاق و ۱۰ تا ۲۰ سال حبس.

همچنین، برای حمل و نقل سایر مواد مخدر با ماشین نیز، مجازات‌های مشابهی برای شخص متخلف تعیین می‌شود.

لازم به ذکر است که قوانین و مقررات مربوط به حمل مواد مخدر در هر کشور متفاوت است، بنابراین پیشنهاد می‌شود که قبل از حمل هرگونه ماده مخدر با ماشین، با قوانین و مقررات کشور خود آشنا شوید و از این که در فرآیند حمل دستگیر نشوید، اطمینان حاصل کنید.

برای مطالعه مقاله نکاتی درباره قوانین مشارکت در ساخت کلیک کنید.

سوالات متداول

به بعضی از سوالات متداول درباره حمل و نگهداری مواد مخدر در ایران پاسخ خواهم داد:

۱. مجازات حمل مواد مخدر با ماشین در ایران چیست؟
پاسخ: حمل مواد مخدر با ماشین در ایران به عنوان یک اقدام غیرقانونی و متخلفانه شناخته می‌شود و شخصی که در این فعالیت شرکت دارد، بر اساس قوانین جاری در کشور، به مجازات‌هایی که در قانون مجازات اسلامی تعیین شده است، محکوم خواهد شد. مجازات‌های مختلفی بسته به نوع و میزان مواد مخدر حمل شده تعیین می‌شود.

۲. چه مدت زمانی می‌توان مواد مخدر را در ایران نگه داشت؟
پاسخ: در ایران، نگهداری هرگونه ماده مخدر به هر شکلی، از جمله در دسترس داشتن یا نگهداری در خانه، ممنوع است. در صورت یافته شدن شخصی که ماده مخدر را در اختیار دارد، بر اساس قوانین جاری در کشور، به مجازات‌هایی که در قانون مجازات اسلامی تعیین شده است، محکوم خواهد شد.

۳. آیا استفاده از مواد مخدر در ایران مجاز است؟
پاسخ: خیر، استفاده از هرگونه ماده مخدر در ایران غیرمجاز و ممنوع است و شخصی که در این فعالیت شرکت دارد، بر اساس قوانین جاری در کشور، به مجازات‌هایی که در قانون مجازات اسلامی تعیین شده است، محکوم خواهد شد.

۴. آیا مصرف مواد مخدر در ایران تحت تعقیب قرار می‌گیرد؟
پاسخ: بله، مصرف مواد مخدر در ایران تحت تعقیب قرار می‌گیرد و شخصی که در این فعالیت شرکت دارد، بسته به نوع و میزان مواد مخدر مصرف شده، به مجازات‌هایی که در قانون مجازات اسلامی تعیین شده است، محکوم خواهد شد.

۵. آیا مواد مخدر در ایران قابل درمان هستند؟
پاسخ: بله، مواد مخدر در ایران قابل درمان هستند و درمان اعتیاد به مواد مخدر در کشور انجام می‌شود. برای اطلاعات بیشتر در این زمینه، می‌توانید با سازمان ملی مبارزه با مواد مخدر تماس حاصل کنید.

مشاوره دعاوی حقوقی, موسسه حقوقی, وکیل پایه یک دادگستری, وکیل دعاوی کیفری

یکی از مباحث مهم حقوقی که چند سال است در جامعه رایج شده و در حال گسترش نیز می باشد، بحث رحم اجاره ای می باشد. در توضیح رحم اجاره ای باید گفت زمانی که در یک خانواده، زوجین مشکل ناباروری دارند و زوجه به هر دلیلی توانایی پرورش و نگهداری جنین را در رحم خود ندارد و مراجعه به پزشک های متعدد و نیز استفاده از داروها و درمان های متعدد نیز هیچ نتیجه ای در بر ندارد، زوجین برای حل مشکل بچه دار نشدن خود، به ناچار از یک شخص ثالث که یک زن می باشد کمک می گیرند بدین صورت که در مقابل پرداخت وجهی، شخص مذکور حاضر می شود جنین را در رحم خود نگهداری نماید که در این حالت تخمک و اسپرم از زوج نابارور گرفته شده و پس از لقاح در محیط آزمایشگاهی، در رحم شخص مذکور گذاشته می شود. لازم به ذکر است زنی که جنین در رحم او گذاشته می شود تنها حمل کننده جنین است و از نظر ژنتیکی هیچ گونه مشابهت و نسبتی با جنین مذکور ندارد.

_{طرفین رحم اجاره ای چه کسانی هستند؟}

یک طرف قرارداد زنی است که به هر دلیل، توانایی پرورش و نگهداری جنین را در بطن و وجودش ندارد و برای داشتن فرزند و چشیدن طعم مادری، محتاج بِستری مناسب و قابل اعتماد به مدت نه ماه برای پرورشِ جنینی است که در فضای آزمایشگاهی کشت شده و حاضر است هزینه های مادی و معنویِ این روش از بچه دار شدن را بپردازد که به این شخص مادر واقعی گفته می شود.

طرف دیگر قرارداد زنِ دیگری است که برای کم کردن بخشی از فشار ناشی از هزینه های زندگی، در ازای دریافت هزینه ای که ممکن است معاش چند سال خود و خانواده اش را تامین کند، رحمش را به مدت نه ماه وقف پرورش جنینِ زوجی نابارور میکند.

برای مطالعه مقاله مراحل حقوقی قانون و مراحل اهدای جنین کلیک کنید.

_{پروسه انجام کار چگونه است؟}

صاحب رحم اجاره ای همراه همسرش و زوج صاحب جنین باید چند جلسه توسط متخصص پزشکی اجتماعی مشاوره شوند تا از همه نظر از جمله حقوقی – پزشکی و اجتماعی، اطلاعات کافی را بدست آورند . ارزیابی بالینی و آزمایشگاهی از نظر رد بیماریهای عفونی و تائید سلامت روانی – اجتماعی هم باید انجام شود.

بین صاحبان جنین و زن اجاره دهنده باید قرارداد نوشته شود.نوشتن قرارداد بسیار با اهمیت بوده لذا بهتر است با مشورت فردی آگاه مثل وکیل دادگستری یا پزشک متخصص اجتماعی، این قرار داد نوشته شود و همه شرط و شروط ها هم در آن نوشته شود.وجود قرارداد برای تشخیص اشخاصی که از نظر ژنتیکی با بچه ارتباط دارند، تعیین پدر و مادر قانونی طفل، تعیین تعهدات طرفین و شروطی که مورد توافق قرار گرفته است، دستیابی به قصد مشترک طرفین، برطرف نمودن شبهه زنا در مورد مادر جانشین و مشخص شدن نسب طفل متولد از مادر جانشین بسیار ضروری است.

_{هزینه رحم اجارهای چقدر است؟}

هزینه رحم اجاره ای کاملا توافقی است ومعمولا رقمی بین ۱۰ تا ۳۰ میلیون تومان می¬باشد. حتی برخی ها تا ۳۵ میلیون یا بیشتر هم قبول میکنند که این مساله به توافق دو طرف بستگی دارد.
علت نامشخص بودن قیمت ها اینست که متاسفانه در این زمینه قانون مشخصی وجود ندارد لذا این طرفین قرارداد هستند که با توجه به شرایط خود، مبلغ قرارداد را مشخص می نمایند.

_{قانون ناظر بر قرارداد رحم اجاره ای کدام است؟}

در خصوص رحم اجاره ای قانون مشخصی وجود ندارد که دقیقا ناظر بر این امر باشد اما در سال ۱۳۸۲ قانونی در خصوص اهدای جنین در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید و شورای نگهبان نیز آن را در سال ۱۳۸۳ تایید کرد که می توان از آن در امر رحم اجاره ای نیز بهره برد اما در خصوص تنظیم قرارداد، ماده ۱۰ قانون مدنی راه گشا خواهد بود که مقرر می دارد: قراردادهای خصوصی نسبت به کسانی که آن را منعقد نموده¬اند، در صورتی که مخالف صریح قانون نباشد، نافذ است.

_{شرایط استفاده از رحم اجاره ای چیست؟}

۱- داشتن برگه معرفی از پزشک معالج متخصص زنان مبنی بر لزوم استفاده از رحم اجاره ای

۲- عدم ابتلا زوجین به بیماری هایی نظیر ایدز، هپاتیت، سفلیس و …

۳- عدم اعتیاد زوجین

۴- داشتن سونوگرافی نرمال و تأیید شده توسط پزشک معالج از نظر حجم و ذخیره تخمدانها

_{شرایط شخص اجاره دهنده رحم چیست؟}

۱- داشتن سن زیر ۳۵ سال و ترجیحاً متأهل و غیر شیرده

۲- از نظر جسمی، روحی و روانی سالم

۳- عدم استفاده از داروهای خاص

۴- عدم ابتلا به بیماری هایی که در آنها بارداری برای مادر و جنین خطرناک است.

۵- دارای حداقل یک بار تجربه به آخر رساندن حاملگی با موفقیت

۶- نداشتن سابقه سقط، زایمان زود رس، فشار خون و دیابت حاملگی و عوارض وخیم در حاملگی

۷-  عدم ابتلا زوجین به بیماری هایی نظیر ایدز، هپاتیت، سیفلیس و…

۸- عدم اعتیاد زوجین و دارای سونوگرافی نرمال و تأیید شده توسط پزشک معالج، از نظر داشتن رحم سالم

_{مدارک لازم برای استفاده از رحم اجاره ای کدامند؟}

۱- شناسنامه و کپی از صفحات اول و دوم

۲- سند ازدواج و کپی از صفحات اول تا چهارم آن

۳- یک قطعه عکس ۴×۳ از هر کدام از زوجین

۴- دفترچه بیمه

_{در طول انجام پروسه چه مشکلاتی ممکن است به وجود بیاید؟}

۱- ممکن است به علت اختلافات یا اتفاقاتی(مانند فوت) که بین زوجین به وجود می آید، آن ها از ادامه راه منصرف شوند در نتیجه فرد اجاره دهنده رحم می ماند و بچه ای که مال خودش نیست و هزینه های گزافی که قادر به پرداخت آن¬ها نیست.

۲- احتمال دارد شخص اجاره دهنده رحم به علت عاطفه ای که نسبت به طفل پیدا می¬کند به مکان نامعاومی برود و دسترسی زوجین به نوزاد غیرممکن گردد.

۳- احتمال انتقال بیماری های ویروسی و عفونی مانند ایدز و هپاتیت و … از مادرجانشین به جنین یا برعکس، وجود دارد.

۴- ممکن است فرد اجاره دهنده رحم، جهت زودتر خلاص شدن خود و رسیدن به مابقی مبلغ قرارداد، با استفاده از دارو و روش های پزشکی، نوزاد را زودتر از موعد به دنیا بیاورد که این امر موجب نارس بودن نوزاد و بروز بیماری¬ها و مشکلات عدیده ای بر روی وی خواهد شد.

۵- ممکن است فرد اجاره دهنده رحم، در طول دوران بارداری با همسر خود، رابطه جنسی داشته باشد و این مساله موجب بروز اختلالات ژنتیکی برای نوزاد شود.

۶- از آنجائی که قانون مشخصی در این خصوص وجود ندارد، در صورت بروز مشکلات حقوقی، حل آن ها بسیار سخت خواهد بود که البته تنظیم قرارداد محکم و اصولی در این زمینه بسیار راه¬گشا خواهد بود.

برای مطالعه مقاله آیا شیربها در قانون وجود دارد؟ + آیا امکان استرداد شیربها وجود دارد؟ کلیک کنید.

_{حقوق فرد اجاره دهنده رحم پس از تولد نوزاد چیست؟}

فرد اجاره دهنده رحم هیچ گونه رابطه ژنتیکی با نوزاد متولد شده ندارد و مادر وی نیز محسوب نمی¬شود (هرچند برخی نظریه پردازان معتقدند شخص مذکور مادر رضاعی طفل محسوب می شود) در نتیجه پس از تولد نوزاد، این شخص هیچ گونه حقی بر وی نخواهد داشت و بلافاصله پس از تولد باید نوزاد را در اختیار پدر و مادر واقعی قرار دهد. شخص اجاره دهنده رحم حق ملاقات با نوزاد را نیز نخواهد داشت و در صورت اقدام قانونی نیز دادگاه این حق را به وی نخواهد داد مگر اینکه پدر و مادر واقعی چنین اجازه ای را بدهند که البته به دلیل بروز مشکلات در آینده این امر بعید به نظر می رسد.

_{شناسنامه نوزاد چگونه و به اسم چه کسی صادر خواهد شد؟}

طرفین قرارداد یعنی پدر و مادر واقعی و فرد اجاره دهنده رحم، بهتر است قبل از تولد نوزاد به بیمارستانی که قرار است نوزاد در آن متولد شود مراجعه کرده و با ارائه قرارداد خود، مسئولین آنجا را در جریان بگذارند. در این حالت به هنگام تولد طفل، نام مادر واقعی در گواهی تولد قید شده و پدر و مادر واقعی در خصوص گرفتن شناسنامه برای نوزاد از ثبت احوال، با مشکل مواجه نخواهند شد.

_{جهت اجاره رحم چه قراردادهایی در بین مردم رایج است؟}

هم اکنون در بین مردم قراردادهایی وجود دارد که از قبل آماده شده و طرفین فقط آن را امضا می نمایند اما از آنجائی که این قراردادها توسط افراد متخصص و حقوقدان تنظیم نشده لذا بسیار کلی هستند و ایرادات بزرگی دارند که در خصوص بروز مشکل بین طرفین، هیچ گونه راهکاری در این قراردادها پیش بینی نشده است.مانند این موارد:

۱-۱۱.در این قراردادها برای الزام طرفین به انجام صحیح قرارداد و استنکاف از انجام آن، هیچ گونه ضمانت اجرایی در نظر گرفته نشده است.

۲-۱۱.جهت حل اختلافات فی مابین طرفین، شرط داوری گنجانده شده که همین مساله باعث طولانی شدن روند حل مشکل و گاها حتی منجر به عدم حل مشکل می شود.

۳-۱۱.در این قراردادها، هیچ گونه نهاد نظارتی جهت انجام این قرارداد در طول دوره ۹ ماه،در نظر گرفته نشده است.

_{روش تنظیم قرارداد قانونی چگونه است؟}

با توجه به اینکه اجاره رحم و صاحب فرزند شدن از این راه بدون هیچ گونه مشکلی، امری بسیار مهم و گاهاً دشوار است، لذا بهتر است طرفین قرارداد یعنی پدر و مادر واقعی و فرد اجاره دهنده رحم، به وکیل دادگستری مراجعه و با بیان انتظارات و خواسته ها و تعهدات خود، تنظیم قرارداد را به وی بسپارند که در این صورت هم قرارداد قانونی و اصولی تنظیم خواهد شد و هم با توجه به در نظر گرفتن جمیع جهات و موارد حقوقی، در صورت بروز هرگونه مشکلی راه قانونی جهت حل آن، باز خواهد بود. همچنین پدر و مادر قانونی و یا حتی فرد اجاره دهنده می توانند از وکیل دادگستری بخواهند که در طول ۹ ماه و تا زمان تولد طفل و یا حتی بعد از آن در صورت بروز هرگونه مشکل حقوقی در کنار آن ها بوده و اقدام به رفع مشکل بنماید.

بسیاری از خانواده های جوان به دلایل مختلفی قادر به بارور شدن نیستند. از این رو به دنبال راهکارهای خاصی می روند، تا به صورت قانونی بتوانند فرزندی آورند. درخواست اهدا یا دریافت جنین یک از راهکارهایی می باشند، که در کشور ما متداول است. 

اما بهتر است این نکته را بدانید که، طبق رای وحدت رویه قضایی که از طرف دیوان عالی کشور صادر شده است، تقاضای زوجین برای درخواست اهدا یا دریافت جنین در اصل امری ترافعی به شمار نمی رود. به همین دلیل زوجینی که قصد دارند جنین دریافت یا اهدا کنند، نیازی نیست در دادگاه محل اقامت خود، دادخواست تنظیم کنند.

شرایط دریافت جنین

زوجینی که به دلایل مختلفی قادر به بچه دار شدن و باروی نیستند، یا این که استعداد دریافت جنین را ندارند، کافیست در دادگاه تقاضای دریافت جنین را مطرح کنند. طبق ماده ۲ قانون  نحوه اهداء جنین، که در سال ۱۳۸۲ تنظیم شد، این تقاضا برای درخواست اهدا یا دریافت جنین باید توسط هر دو زوج انجام شود. 

یعنی هم مرد و هم زن هر دو رضایت کامل برای دریافت جنین را داشته باشند. علاوه بر آن در ماده ۴ همین قانون بیان شده است، که صلاحیت زوجین برای دریافت جنین که در دادگاه های خانواده صورت پذیرفته است، باید خارج از نوبت انجام شود. بدون این که نیازی به انجام تشریفات آیین دادرسی مدنی باشد. 

یکی از شروط اصلی برای این که زوجین قادر باشند دادخواست خود را در دادگاه محل اقامت تنظیم کنند، داشتن تابعیت ایرانی است. از طرف دیگر این افراد باید دارای صلاحیت اخلاقی باشند. به هیچ عنوان نباید یکی از زوجین محجور (یعنی سفیه یا مجنون) باشد.

 یکی دیگر از شرایط درخواست اهدا یا دریافت جنین مبتلا نبودن به بیماری های صعب العلاج می باشد. زوجین نباید هیچ کدام به مواد مخدر اعتیاد داشته باشند. اگر یکی از زوجین هر کدام از این شرایط را دارا نباشند، قادر نخواهند بود اقدام به تنظیم دادخواست دریافت جنین نمایند. 

طبق قانون، دعاوی مختلفی در دادگاه برای درخواست اهدا یا دریافت جنین مطرح می شود. اما در مورد این که این تقاضا باید چگونه و به چه صورتی تنظیم شود، و در چه دادگاهی رسیدگی شود، در محاکم مختلف گوناگون است. 

به همین دلیل دیوان عالی کشور، در طی جلسه ای، رای وحدت رویه ای صادر نمود، که در این خصوص تعیین تکلیف می کرد.

رای وحدت رویه دیوان عالی کشور در مورد درخواست اهدا یا دریافت جنین

آرای صادر شده در مورد دریافت جنین، در شعبه های اول و پنجم، بر حسب ماده ۲ قانون، به نحوی با رای صادر شده توسط وحدت رویه متفاوت است. اعضایی که در شعبه اول هستند، در مورد دریافت جنین هیچ گونه ارائه دادخواستی را لازم نمی دانند. 

بر خلاف آن در شعبه پنجم، هیات بر این امر درمورد درخواست اهدا یا دریافت جنین تاکید دارند، که این تقاضا در اصل نوعی دعوا تلقی می شود. پس لازم است طبق ماده ۱۱ قانون آیین دادرسی دادگاه های انقلاب و عمومی، در امور مدنی، به این پرونده رسیدگی شود. 

یعنی باید طبق این ماده، محل اقامت خوانده در نظر گرفته شود، و با شایستگی دادگاه عمومی تهران، اختلافات حل شود. همین مسئله منجر شد تا مسئله دریافت جنین در دیوان عالی کشور مطرح شود. تا رای وحدت رویه قضایی برای آن صادر گردد. 

دیوان عالی نیز پس از بررسی های لازم در خصوص موضوع درخواست اهدا یا دریافت جنین، رای وحدت رویه ای صادر نمود با این مضمون: « طبق ماده ۴ قانون اهداء جنین به زوجین نابارور، این تقاضا نوعی امر ترافعی به شمار نمی رود، و مقررات قانونی آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب، در این امور، به دعاوی دیگری رسیدگی می شود.

بر طبق این نظریه، زوجین می توانند بدون تقدیم دادخواست، در دادگاه محل اقامت یا سکونت خود، به این درخواست خود رسیدگی نمایند. رایی که توسط شعبه اول در این خصوص معتبر می باشد کاملا قانونی و صحیح است. 

برای مطالعه مقاله آیا شیربها در قانون وجود دارد؟ + آیا امکان استرداد شیربها وجود دارد؟ کلیک کنید.

نحوه تنظیم درخواست اهدا یا دریافت جنین به دادگاه

 طبق اصول کلی تنظیم دادخواست، زوجین باید به دادگاه خانواده محل سکونت، یا محل اقامت خود مراجعه نمایند. اما همانطور که پیش از این بیان نمودیم، در مورد تنظیم درخواست اهدا یا دریافت جنین به صورت رسمی، دیوان عالی تعیین نموده است که نیازی به این عمل نمی باشد. 

طبق همین اصل، زوجین دیگر برای دریافت جنین نیازی به تنظیم دادخواست در دادگاه محل زندگی خود ندارند. می توانند از این طریق اقدام به دریافت جنین نمایند. زوجین می توانند بر روی یک کاغذ سفید معمول تقاضای خود را نوشته، و هر آن را امضا کنند. 

البته برای این که دادگاه درخواست اهدا یا دریافت و شرایط زوجین را احراز نماید، لازم است مدارک دیگری همچون کپی برابر اصل شناسنامه، نکاح نامه، مدارک پزشکی دال بر ناباروری زوج، گواهی عدم اعتیاد، عدم بیماری و … را نیز ضمیمه تقاضای خود نمایند و به دادگاه تقدیم کنند. 

مراحل دریافت جنین

پس از آن ممکن است دادگاه برای بررسی مدارک، زوجین را به پزشکی قانونی یا انجام آزمایش های بیشتر ارجاع دهد. پس از کسب نتیجه نهایی، اگر زوجین صلاحیت لازم را برای درخواست اهدا یا دریافت جنین داشتند، طی دستوری که از طرف دادگاه به مراکز درمانی ناباروری ارسال می شود، آنها را برای دریافت جنین معرفی می کنند. 

پس از آن درخواست اهدا یا دریافت جنین مراحل دیگری دارد که باید طی شود. طبق آیین نامه اجرایی اهداء جنین، در مرحله اول مرکز تخصصی ناباروری باید جنین های اهدایی را بر حسب مسلمان یا غیر مسلمان  بودن جدا کند. 

پس از آن جنین اهدایی را در محل خاص و به مدت زمان لازم نگهداری کنند. اگر زوجین متقاضی مسلمان بودند، باید به آنها جنین مسلمان، و در صورت غیر مسلمان بودن زوجین، جنین غیر مسلمان به انها اهدا شود. البته در مورد درخواست اهدا یا دریافت جنین اگر زوجین متقاضی، با زوجین اهدا کننده از یک مذهب بودند، باز هم می توان این اهدا را به صورت قانونی و شرعی انجام داد.

شیربها

پولی است که به عنوان کمک هزینه انجام مراسم عروسی یا تهیه جهیزیه ،غیر از مهر در هنگام عقد بین زوجین یا خانواده آنها توافق می شود و داماد باید آن را قبل از انجام عروسی بپردازد.

البته گاه داماد به جای پرداخت وجه نقد ، خرید برخی از اقلام جهیزیه را عهده دار می شود .

اگرچه در دین اسلام صراحتأ به این موضوع اشاره نشده است اما اگر قبل از عقد داماد قبول کند که شیربها را بپردازد ، پرداخت شیربها بر ذمه اوست و باید آن را پرداخت نماید .

در روایت آمده است که هنگام ازدواج امام علی (ع) و حضرت فاطمه (س) ، پیامبراکرم (ص) به امام فرمودند که زره خود را بفروش و آن حضرت با پول فروش زره امام علی (ع) برای حضرت فاطمه (س) جهیزیه تهیه کردند .

لازم به ذکر است که رسم دریافت شیربها هنوز در برخی از شهرهای ایران متداول است.

شیربها غالبا پول نقدی است که خانواده ی داماد آن را برای انجام عقد به پدر و یا مادر عروس، یا در مواردی به خانواده ی عروس می دهند که البته میتواند به جای پول نقد، کالا نیز باشد.

در زبان فارسی برای معادل واژه ی شیربها در پاره‌اى نقاط واژه‌هاى نقدینگى، زر یا باشلق هم به‌کار مى‌رود.

رسم پرداخت شیربها به خانواده عروس در بسیارى از روستاها و شهرستانها ی ایران هنوز هم معمول است.

لازم به ذکر است که شیربها در اسلام نبوده و پرداخت آن شرعا دستور داده نشده است اما اگر حین نکاح و با رضایت و توافق طرفین تعیین شود اشکالی ندارد و جایز است و پس از آن پرداخت آن بر عهده ی داماد و خانواده ی اوست.

برای مطالعه مقاله صفر تا صد مراحل طلاق توافقی کلیک کنید.

شیربها در قانون وجود دارد ؟

قانون در خصوص شیربها ساکت است و مقرره ای در مورد آن وجود ندارد اما برای تحلیل آن لزوما می بایستی به عمومات، قصد طرفین و عرف مراجعه کرد.

رسم پرداخت شیربها در عقد ازدواج در معدود از خانواده های ایرانی رواج دارد و بدین صورت است که داماد مبلغی را به خانواده عروس  پرداخت کند و این مبلغ جدای از مهریه محسوب می شود. شاید بتوان تحلیل کرد که در ماهیت این عمل صلح بلا عوض و یا هبه معوض است که عوض آن عقد نکاح است شاید هم در مواردی بتوان تحلیل کرد که تعهد به نفع شخص ثالث است.

به هر حال در مواجه با این پرونده ها قاضی باید به قصد طرفین و عرف و شرایط توجه کند تا با توجه به عمومات قوانین و قواعد عمومی و خصوص قرارداد ها، به تحلیل اراده طرفین برای کشف قصد واقعی آن ها بپردازد و حکم مقتضی را صادر کند.

شیربها همان مهریه است؟

در پاسخ به این سوال باید بگوییم خیر، بحث شیربها با مهریه متفاوت است، مهریه به عنوان مهم ترین حق عروس در ازدواج تلقی شده و در هر شرایطی داماد ملزم به پرداخت آن است، اما پرداخت هزینه به خانواده ی عروس از طرف داماد موضوعی کاملا توافقی میان دو خانواده محسوب می شود و پرداخت آن برای داماد ضرورتی ندارد.

همانطور که پیش از این گفتیم، این روزها پرداخت شیربها در بسیاری از خانواده ها فرهنگی منسوخ شده است و انجام آن هیچ ضرورتی ندارد، حتی گاهی بسیاری از زوج های امروزی این موضوع را تا به حال نشنیده و از آن اطلاعی ندارند. اصلِ پرداختِ مبلغِ توافقی بین خانواده ها قبل از جاری شدن خطبه ی عقد تنها برای ازدواج آسان تر میان دو فرد است؛ جالب است بدانید در اسلام نیز پرداخت این مبلغ الزامی نیست و انجام آن به عهده ی خانواده ها گذاشته شده است. اما پرداخت مهریه در هر دو فرهنگِ اسلامی و ایرانی برعهده ی داماد بوده و مسئله ی بسیار مهمی است.

به خاطر داشته باشید اگر شما به عنوان داماد با خانواده ی عروس قرار گذاشته اید که پیش از عقد هزینه ای را به ان ها پرداخت کنید، در واقع دارید شیربهای عروس را می دهید و مهریه عروس خانم را نیز جداگانه باید پرداخت کنید.

وضعیت شیربها بعد از جدایی در دوران عقد:

اگر زوجی در زمان عقد تصمیم به جدایی بگیرند و از قبل داماد شیربهای عروس را پرداخت کرده باشد، داماد می تواند مبلغ پرداخت شده را از خانواده ی عروس طلب کند.

به طور کلی در قوانین حقوقی ایران، اصلی برای پرداخت شیربها ثبت نشده و اجرای این سنت کاملا برعهده ی خانواده ها است، یعنی در هیچ جای قوانین حقوقی ذکر نشده که داماد باید به خانواده ی عروس هزینه ای بدهد؛ اما اگر داماد این سنت را به جا بیاورد و به هر دلیلی این ازدواج در زمان عقد به جدایی برسد می تواند هزینه ی پرداخت شده به خانواده ی عروس را طلب کند و خانواده ی عروس نیز ملزم به پرداخت این مبلغ هستند.اما پرداخت مهریه در هر شرایطی، حتی جدایی در زمان عقد نیز به عهده ی داماد می باشد.

برای مطالعه مقاله براساس قانون جهیزیه را چه کسی باید تهیه کند؟ + قانون استرداد جهیزیه کلیک کنید.

آیا می شود شیربها را به اجرا گذاشت؟

به اجرا گذاشتن شیربها از طرف عروس تنها در صورتی درست است که طبق توافقات بین دو خانواده، پرداخت آن از طرف داماد در هر شرایطی تایید شده باشد. اجرای قوانین درمورد این دست از پرونده ها تنها به مذاکرات انجام شده میان دو خانواده بستگی دارد و اگر از قبل ذکر شده باشد که داماد حتی در صورت جدایی نیز باید مبلغی را به عروس بدهد عروس می تواند برای گرفتن حق خود از اقدام کند و قاضی نیز در نهایت متناسب با قرارداد میان دو خانواده حکم آخر را صادر می کند.

استرداد شیربها

به یکی از صور زیر تسلیم گردد：

١_ بعنوان جعاله داده میشود مثلا مرد مالی را به برادر زن تسلیم میکند که خواهرش را به ازدواج بااو راضی کند و یا موانع مربوط را برطرف سازد ودراین حالت مرد پس از انجام نکاح نمیتواند مال مذکور را مسترد دارد.

٢_ اگر شیربها بعنوان جعاله نباشد و مثلا مرد مالی را به یکی از اقربای زن تسلیم نماید دراین صورت باوجود عین مال.مرد میتواند انچه را که داده است استرداد نماید و همچنین نما موجود را(مثلا گوسفندی که بره ای به دنیا اورده باشد) زیرا مال مزبور هبه معوض نبوده و تحت عنوان هیچیک از عقود در نمی اید و به نوعی اباحه و تسلیط غیر برمال خود شباهت دارد و علیهذا استرداد آن بلااشکال است پس اگر عین تلف شده باشد مرد حق استرداد آن را ندارد.

٣_ گاهی مردوزن بایکدیگر به مهرمعین رضایت دارند لیکن بعضی از اقارب اشکالاتی را برای نکاح آنان به وجود می اورند و مرد بالااجبار برای جلب رضایت آنها مالی را به آنان تسلیم میکند دراین صورت شوهر هر وقت که بخواهد میتواند عین آنرا در صورت بقا مال و یا عوض آن را در صورت تلف مال مطالبه و مسترد نماید.

۴_ اگر مهر مال معین بوده ودرضمن عقد نکاح شرط شود که شوهر عملی نیز برای ولی زن انجام داد و یا مالی به اوتسلیم نماید شرط ومهر صحیح است.اما درصورتیکه مهر و سهم ولی در مقابل بضع مقرر شده باشد اکثر فقها امامیه سهم ولی را باطل دانسته اند.

در نهایت باید گفت از آنجایی که شیربها موضوعی عرفی است و در قانون اشاره ای به شیربها نشده است ، در صورتی که شیر بها به عنوانِ هبه پرداخت شود قابل استرداد می باشد ،اگر به عنوان جعاله یا شرط ضمنن عقد باشد ، پس از طلاق حق استرداد وجود ندارد و اگر هم در قالب جهیزیه درکنار لیست جهیزیه دختر در تعهد و ذمه زوج قرار گیرد قابل استرداد است.

البته باید توجه داشت که اگر شیربها داده شده باشد ولی به هر دلیل کار به ازدواج نیانجامد شیر بهای داده شده قابل برگشت می باشد.

یکی از مسائل مهمی که در هنگام ازدواج خانواده‌ها با آن مواجه می‌شوند تهیه جهیزیه و میزان مهریه است در واقع جهیزیه در کنار مهریه، میان اغلب خانواده‌های ایرانی به عنوان معیار تعیین شأن دختران جوان در نظر گرفته می‌شود، البته این تفکر غلطی است که امروزه به دلیل شرایط بد اقتصادی که جوانان با آن روبرو شده اند بحث ازدواج را بسیار پیچیده ترکرده به طوری که جوانان در حال حاضر به ازدواج به عنوان یک رویای شیرین نگاه می‌کنند که هیچ وقت به واقعیت تبدیل نخواهد شد.

در حال حاضر در جامعه ما رسم است که جهیزیه را خانواده دختر تهیه می‌کنند هرچند در مواردی ممکن است مرد بهای جهیزیه را تحت عناوین مختلف از جمله شیربهاء به خانواده دختر پرداخت کند همچنین در مواردی هم تهیه جهیزیه طبق عرف جامعه بر عهده خانواده دختر است و چند جنس بزرگ مثل یخچال و ماشین لباس شویی و یا لوازم صوتی تصویری بر عهده داماد قرار می‌گیرد، اما آنچه در حال حاضر در جامعه ایرانی مرسوم شده و طبق آن عمل می‌شود این است که تهیه جهیزیه بر عهده خانواده عروس است، اما برخلاف تصور عموم از نظر قانون تهیه جهیزیه بر عهده زن نیست و مرد باید جهیزیه را تهیه کند در ادامه این مطلب با ما همرا باشید تا با ادله قانونی برایتان ثابت کنیم که تهیه جهیزیه با داماد است.

به موجب ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی در عقد دائم نفقه زن به عهده شوهر است. این مزیتی است که قانونگذار برای زن قائل شده است و به موجب آن زن می‌تواند از شوهر مطالبه نفقه کند و در صورت لزوم از طریق حقوقی و کیفری او را برای پرداخت نفقه تحت تعقیب قرار دهد. لازم به یادآوری است زن در صورتی استحقاق نفقه را خواهد داشت که از مرد تمکین کند و به تعبیر دیگر وظایف زناشویی خود را انجام دهد.

برای مطالعه هدایای نامزدی بعد از طلاق به چه کسی تعلق می گیرد؟ کلیک کنید.

حال ممکن است این سوال برایتان پیش آمده باشد که منظور از تمکین چیست؟

تمکین در معنای عام یعنی اینکه خانم وظایف خود را نسبت به همسر انجام دهد و از او در حدود قانون و عرف اطاعت نماید و ریاست شوهر را در خانواده پذیرا باشد. منظور از تمکین در معنای خاص هم روابط زناشویی است و در واقع مفهوم تمکین خاص اطاعت از نیاز‌های غریزی مرد از طرف زن می‌باشد (تأمین نیاز‌های جنسی زوج) البته تمکین خاص امر مطلقی نیست و زن موظف به انجام این امر بر طبق زمان، مکان و عرف می‌باشد بنابراین مواردی هم وجود دارد که زن مجاز است تمکین نکند به عنوان مثال در شرایطی که شوهر مبتلا به یکی از بیماری‌های مقاربتی جنسی باشد زن می‌تواند از تمکین امتناع کند که در این موارد زن حق دریافت نفقه را دارد. لازم به ذکر است که این وظیفه فقط مخصوص زن نیست و مرد هم در حدود عرف و معمول باید با همسر خود رابطه جنسی برقرار کند.

نفقه چیست و شامل چه مواردی می‌شود؟

به موجب ماده ۱۱۰۷ قانون مدنی نفقه عبارت است از همه نیاز‌های متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل: مسکن، البسه، غـذا، اثاث منزل، هزینه‌های درمانی و بهداشتی و نیز خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا بیماری که شوهر مکلف است همه آن‌ها را متناسب با وضعیت خانوادگی و اجتماعی زن فراهم کرده و در اختیار او قرار دهد. طبق نظر دکتر کاتوزیان نفقه عبارت است از تمام وسایلی که زن با توجه به درجه تمدن، محیط زندگی و وضع جسمی و روحی خود بدان نیازمند است. تشخیص اینکه کدام وسیله را باید از ارکان نفقه زن به شمار آورد با عرف است و ملاک ثابتی در این خصوص وجود ندارد.

همان طور که ملاحظه نمودید جهیزیه که همان لوازم خانگی است از اجزاء نفقه بوده اصولاً در شرع اسلام شوهر دو تکلیف مالی نسبت به زن دارد، یکی مهریه است که مقدار آن در حین عقد و با توافق زوجین تعیین می‌شود. دیگری نفقه است که برخلاف مهریه، فقط یک حق و دین مالی است که زن می‌تواند آن را مطالبه کند. نفقه یک حکم تکلیفی است که حتی اگر زن استطاعت مالی داشته باشد از گردن مرد ساقط نمی‌شود. بنابراین، از نظر فقهی و قانونی تردیدی وجود ندارد که تأمین کلیه وسایل زندگی بر عهده شوهر است و از ابتدای تشکیل خانواده شوهر بایستی وسایل مورد نیاز زندگی را تأمین نماید؛ لذا جهیزیه اهدایی از جانب خانواده دختر صرفا نشانه محبت است و پیشکشی از سوی خانواده زن و از سر علاقه و احترام به فرزند بوده و نیز کمکی به زوج جوان در آستانه شروع زندگی‌شان است و قانونا هیچ وظیفه‌ای در این خصوص ندارند. در صورتی که جهیزیه از جانب خانواده عروس تهیه شده باشد جز اموال و دارایی زن است و شوهر نسبت به آن در حکم امین است و می‌تواند از وسایل منتفع شود، ولی مالکیتی برای وی ایجاد نمی‌شود.

وقتی می‌گوییم که مالکیت جهیزیه برای زن است، بدین معناست که زوجه در هر زمانی می‌تواند آن را مطالبه کرده و هر اقدام مالکانه‌ای را نسبت به اموال خویش انجام دهد، مثلا آن‌ها را به فروش رساند، هدیه دهد، تخریب یا مفقود نماید و یا استرداد جهیزیه را بخواهد؛ بنابراین آوردن جهیزیه به منزل شوهر به معنی انصراف از مالکیت یا شریک ساختن شوهر در آن نیست بلکه حق مالکیت زوجه باقی می‌ماند و شوهر از منافع آن بهره مند می‌شود و تنها می‌تواند به صورت متعارف از آن استفاده کند.

زن همچنین می‌تواند از جهیزیه‌اش استفاده نکرده و از شوهر وسایل منزل را تقاضا کند. شوهر همچنین حق ندارد اسباب جهیزیه را بفروشد در این صورت مسئول جبران خسارت و برگرداندن عین یا مثل یا قیمت است و این موضوع تحت عنوان فروش مال غیر مورد رسیدگی قرار می‌گیرد. لازم به ذکر است که زوج در صورت استفاده درست نسبت به اموال مسئولیت ندارد مثلاً اگر جهیزیه زن بر اثر افتادن در هنگام حمل و نقل یا نوسان برق صدمه دید یا اینکه بر اثر مرور زمان مستهلک شد، زوج هیچ مسئولیتی در این خصوص ندارد و نیازی نیست غرامتی به زوجه بدهد.

همان طور که گفتیم اگر جهیزیه از سوی زوجه تهیه شده باشد متعلق به وی است و اگر زمانی زن فوت کند، اموالی که از او به جا می‌ماند به میزان سهم الارث به ورثه تعلق می‌گیرد جهیزیه نیز به چنین سرنوشتی دچار می‌شود. اگر زوج و زوجه صاحب فرزند باشند، یک چهارم اموال به مرد به ارث می‌رسد و اگر صاحب فرزندی نباشند، یک دوم اموال به مرد به ارث رسیده و بقیه اموال میان سایر وراث تقسیم می‌شود.

برای مطالعه برای معامله و ضمانت چک بهتر است یا سفته؟ کلیک کنید.

مالکیت جهیزیه در اختیار زوجه است

نکته قابل توجه در این است که مالکیت وسایلی که زن به خانه شوهر می‌آورد در اختیار زن است و مرد تنها به عنوان یک امین، می‌تواند از این وسایل استفاده کند.

وقتی می‌گوییم که مالکیت جهیزیه برای زن است، بدین معناست که زوجه در هر زمانی می‌تواند آن را مطالبه کرده و هر اقدام مالکانه‌ای را نسبت به اموال خویش انجام دهد، مثلا آن‌ها را به فروش رساند، هدیه دهد، تخریب یا مفقود نماید و یا استرداد جهیزیه را بخواهد؛ بنابراین آوردن جهیزیه به منزل شوهر به معنی انصراف از مالکیت یا شریک ساختن شوهر در آن نیست بلکه حق مالکیت زوجه باقی می‌ماند و شوهر از منافع آن بهره مند می‌شود و تنها می‌تواند به صورت متعارف از آن استفاده کند.

همان طور که گفتیم جهیزیه مالی است که متعلق به زوجه است و اگر زمانی زن فوت کند، اموالی که از او به جا می‌ماند به میزان سهم الارث به ورثه تعلق می‌گیرد جهیزیه نیز به چنین سرنوشتی دچار می‌شود. اگر زوج و زوجه صاحب فرزند باشند، یک چهارم اموال به مرد به ارث می‌رسد و اگر صاحب فرزندی نباشند، یک دوم اموال به مرد به ارث رسیده و بقیه اموال میان سایر وراث تقسیم می‌شود.

لازم به ذکر است در صورتی که زوج بدون اذن همسر، اقدام به فروش جهیزیه نماید این اقدام فروش مال غیر محسوب می‌شود چرا که زوج مالکیتی بر جهیزیه ندارد البته زوجه باید بتواند ثابت کند اموال متعلق به اوست که از طریق ارائه سیاهه یا فاکتور یا شهادت شهود می‌تواند این کار را انجام دهد. در صورت محکومیت، زوج مکلف است عین مال و در صورت نبودن عین آن، مثل یا قیمت آن را به زوجه برگرداند.

مطابق قانون زوج در صورت استفاده درست، نسبت به اموال مسئولیت ندارد. مثلاً اگر جهیزیه زن بر اثر افتادن در هنگام حمل و نقل یا نوسان برق صدمه دید یا اینکه بر اثر مرور زمان مستهلک شد، زوج هیچ مسئولیتی در این خصوص ندارد و نیازی نیست غرامتی به زوجه بدهد.

نکته مهم که باید درباره جهیزیه دانست این است که اموال و وسایلی را که شوهر در طول زندگی مشترک خریداری می‌کند حتی آنچه را که در اثر خرابی یا استهلاک جهیزیه زن خریداری می‌کند، جزء جهیزیه نیست. جهیزیه همان است که در شروع زندگی مشترک زن به خانه شوهر آورده است و اگر در طول زمان این وسایل خراب یا مستهلک شوند، شوهر مسئولیتی و تکلیفی برای پرداخت وجه آن یا دادن جایگزین ندارد؛ بنابراین اگر سالیانی از زندگی گذشته باشد بدیهی است که بعضی از وسایل منزل مستهلک و یا بعضا خراب می‌شوند. زن اگر بخواهد این زمان دادخواست استرداد جهیزیه بدهد فقط آنچه باقی مانده را می‌تواند مسترد نماید.

چگونگی استرداد جهیزیه

زن می‌تواند هر زمان چه در هنگام زندگی مشترک چه در حین طلاق و چه بعد از طلاق جهیزیه‌ای را که به منزل شوهر آورده است مطالبه نماید. برای این کار باید دادخواست تنظیم کند برای تعیین دادگاه صالح باید گفت اگر جهیزیه مذکور زیر ۲۰ میلیون تومان باشد دادخواست باید به شورای حل اختلاف ارائه گردد در غیر این صورت در صلاحیت دادگاه خانواده می‌باشد.

وقتی خواستید دادخواست استرداد جهیزیه بدهید حتماً در ستون خواسته علاوه بر استرداد جهیزیه صدور قرار تأمین خواسته پیش از ابلاغ را هم ذکر کنید این باعث می‌شود پیش از اینکه زوج اموال را از خانه خارج کند آن‌ها را توقیف کنید. معمولاً دادورز (مامور اجرای احکام) اموال را در محل توقیف کرده و به خود زوج به عنوان امین می‌سپارد که در این صورت زوج امین اموال محسوب شده و هر اتفاقی که برای اموال بیفتد او مسئول است.

در صورتی که می‌خواهید دعوای استرداد جهیزیه را مطرح کنید لازم است نکات زیر را رعایت کنید:
۱- در صورتی که زوجه قصد استرداد جهیزیه خود را دارد، مطلوب است پیش از اقامه قانونی دعوا در محاکم، با ارسال اظهارنامه توسط دفاتر خدمات قضایی الکترونیک به طرفیت زوج، درخواست خود را مطالبه نماید تا چنانچه زوج مخالفتی نداشته باشد، بدون ورود به بستر قضایی و مراجع دادگستری، از طرق مسالمت آمیز، باز پس گیری جهیزیه انجام شود.

۲- باید توجه داشت دعوای استرداد جهیزیه دعوایی مالی است، لذا تا عین جهیزیه و اقلام آن موجود باشد، طرح دعوای استرداد قیمت جهیزیه هیچ گونه وجاهت قانونی نداشته و در محاکم قابل استماع نیست؛ مگر اینکه زوجه مدعی نقص یا تلف برخی اقلام از جانب زوج باشد که در این صورت ابتدا باید انتساب تلف توسط زوج را ثابت کرده و پس از آن دادخواستی مبتنی بر رد قیمت جهیزیه تنظیم و تقدیم نماید. لازم به ذکر است که استهلاک اقلام جهیزیه ناشی از استعمال متعارف زوج از وسایل در دوران زندگی مشترک نمی‌تواند موضوع دعوای استرداد جهیزیه قرار گیرد.

۳- در دعوای استرداد جهیزیه، نمی‌توان طلا‌های متعلق به زوجه را در زمره اقلام جهیزیه لحاظ نمود، چرا که اطلاق عنوان جهیزیه بر وسایل، متضمن استفاده مشترک زوجین و انتفاع از آن است، در حالی که طلا مخصوص زوجه بوده و استعمال آن مختص خود اوست و عرفا ذیل اقلام جهیزیه نمی‌گنجد.

۴- انتقال جهیزیه از منزل شوهر به هر جای دیگر توسط زوجه هیچ گونه منع قانونی ندارد. با این حال ممکن است مسائلی پیش بیاید که در نهایت به ضرر زوجه تمام شود به عنوان مثال ممکن است زوج شکایتی مبنی بر سرقت اموال توسط زوجه یا حضور اشخاص غریبه در منزل جهت انتقال وسایل و مسائلی از این قبیل را مطرح کند؛ لذا مطلوب است استرداد جهیزیه با حکم اجرای احکام و حضور دادورز (مأمور اجرا) در محل بوده و یا هنگام انتقال شاهدانی از دوستان و آشنایان یا همسایگان حاضر باشند.

۵- در صورتی که بخواهید دادخواست استرداد جهیزیه بدهید باید دلیل و مدرکی بابت اینکه جهیزیه شما واقعاً چه چیز‌هایی بوده داشته باشید بهترین چیز هم رسیدی است که تحت عنوان سیاهه داماد به شما می‌دهد. بهتر است علاوه بر داماد چند نفر از اقوام داماد هم ذیل سیاهه را به عنوان شاهد امضا کنند. اگر سیاهه در دفترخانه اسناد رسمی تنظیم شود، حکم سند رسمی را پیدا می‌کند و اعتبار بیشتری خواهد داشت. البته در جامعه ما چنین امری معمول نیست که زوج را به دفترخانه ببرند و از او امضا بگیرند.

بلکه معمولاً فهرستی را می‌نویسند و از زوج بابت آن امضا می‌گیرند که این وسایل به عنوان جهیزیه در اختیار او قرار گرفته است. در سیاهه معمولاً توصیف می‌شود که مثلاً فرش از چه نوعی است؟ ماشینی است یا دستباف؟ چه مارکی دارد و…

مدارک مورد نیاز برای دادخواست استرداد جهیزیه

۱- فهرست جهیزیه (سیاهه جهیزیه) که به امضای زوج و ۲ نفر شاهد رسیده است.
۲- فاکتور‌های خرید وسایل جهیزیه (در صورت نداشتن لیست جهیزیه)
۳ – شهادت شهود
۴ – سند ازدواج
۵ – به همراه داشتن کارت ملی و شناسنامه